મગફળીમાં વાયરવોર્મનું નિયંત્રણ

ગાય ભેંસમાં વેતર

ગાય અને ભેંસમાં વેતર પારખવું અને પ્રજનનની સંપૂર્ણ માહિતી

ગાય ભેંસમાં વેતર

👉 દૂધ ઉત્પાદનની ચાવી સમયસર પ્રજનન અને તેની યોગ્ય તકેદારી છે.

તે માટે ગાય-ભેંસોમાં વેતર (Estrus) પારખવું અત્યંત જરૂરી છે.

🌿 વેતર શું છે?

• ગાય અને ભેંસો અમુક ચોક્કસ સમયમાં જ પ્રજનન કરે છે.
• તે સમયે પશુ આખલા અથવા પાડા માટે ઉભા રહે છે, તેને વેતર કહેવામાં આવે છે.
• બે વેતર વચ્ચેનો ગાળો સરેરાશ ૨૧ દિવસનો હોય છે.
• જો એક વેતર ચૂકી જાય તો ફરીથી ૨૧ દિવસ પછી જ પ્રજનન શક્ય બને છે.

⏰ વેતર આવવાનો સમય અને ગાળો

• ગાય :

• વર્ષભર વેતર બતાવે છે.
• વેતરનો સમયગાળો : 24 થી 36 કલાક.
• ચિન્હો વધુ સ્પષ્ટ દેખાય છે.

• ભેંસ :

• વર્ષભર વેતર બતાવે છે.
• ઉનાળામાં નબળું, ચોમાસા અને શિયાળામાં વધુ સ્પષ્ટ.
• વેતરનો સમયગાળો : 12 થી 14 કલાક (વધુમાં વધુ 20 કલાક).
• રાત્રે ઠંડા પહોરે અને વહેલી સવારમાં વેતર વધુ જોવા મળે છે.

👉 એટલે સવારે અને સાંજે દૂધ દોહતી વખતે ખાસ ધ્યાન રાખવું.

🔍 વેતરના મુખ્ય ચિન્હો

• અયડવું – ગાયોમાં મુખ્ય રૂપે જોવા મળે છે, ભેંસો અચડતી નથી.
• દૂધ ડબકાઈ જવું – અમુક દૂધાળ ગાય-ભેંસો દૂધ આપતી નથી.
• યોનિનો સોજો અને લાલાશ – કરચલીઓ અદશ્ય થઈ જાય છે.
• યોનિમાંથી ચીકણું પદાર્થ –
  
• ગાયમાં પારદર્શક કાંચ જેવી લાળી દોરીની જેમ પાછળ દેખાય.
• ભેંસમાં એક જથ્થામાં જમીન પર અથવા શરીર પાછળ ચોંટેલું દેખાય.
• વારંવાર પેશાબ કરવું – ખાસ કરીને ભેંસોમાં અગત્યનું ચિન્હ.

🐄 કયારે બંધાવશો?

• વેતરમાં આવ્યા પછી વહેલી તકે બંધાવવી.
• શક્ય હોય તો બે વાર બંધાવવી

🍼 વિયાણ પછી

• વિયાણના 2 મહિના પછી વેતરનું ધ્યાન રાખવું.
• 3 મહિના બાદ બંધાવવી.
• જેથી બે વિયાણ વચ્ચેનો ગાળો 14–15 મહિના રહે.

📅 વેતર પંચાંગ (Estrus Calendar)

• બે વેતર વચ્ચેનું અંતર : 21 દિવસ.
• ઉદાહરણ : જો ગાય 10મી તારીખે વેતરમાં આવી હોય તો, આગળનું વેતર આશરે 1લી તારીખે આવશે.
• જો વેતર ન દેખાય તો 3 મહિનામાં ગર્ભધારણ નિદાન કરાવવું જરૂરી.

👶 વિયાણ પંચાંગ (Calving Calendar)

• ગર્ભકાળ :

• ગાય – 9 મહિના 9 દિવસ.
• ભેંસ – 10 મહિના 10 દિવસ.
• બંધાવાની તારીખ પરથી વિયાણની અપેક્ષિત તારીખનું પૂર્વાનુમાન કરી શકાય છે.
• અપેક્ષિત તારીખની આસપાસ વિશેષ કાળજી રાખવી જરૂરી છે.

🧑‍🌾 વિયાણ પહેલાની કાળજી

• વિયાણ પહેલા 2 મહિના થી મિનરલ મિક્ષચર નિયમિત આપવું.
• આહારમાં ખાસ કાળજી રાખવી.
• વિયાણ પહેલા 15 દિવસથી દોહવાનું શરૂ કરવું.
• વિયાણ સમયે મદદ જરૂરી હોય તો સાવચેતીપૂર્વક પૂરી પાડવી.

✅ સારાંશ

• ગાય-ભેંસમાં વેતર પારખવું, યોગ્ય સમયે બંધાવવું અને ગર્ભધારણ નિદાન કરાવવું અગત્યનું છે.
• વિયાણ પંચાંગથી ગર્ભકાળ અને વિયાણની તારીખની માહિતી મેળવી શકાય છે.
• યોગ્ય સંભાળ અને પોષણથી દૂધ ઉત્પાદન વધે છે અને પશુપાલન વધુ નફાકારક બને છે.