ખેતી ખર્ચ ઘટાડો, ઉત્પાદન જાળવો — વધુ નફો મેળવો
ઇન્ફોર્મેશન & ટેક્નોલોજીના સમયમાં સ્માર્ટ પ્રેક્ટિસ અપનાવીને ખર્ચમાં બચત અને આવકમાં વધારો કરો.
✅ દેશની મોટા ભાગની વસ્તી ખેતી પર નિર્ભર છે. નીચેની બાબતો અમલમાં મૂકો તો ઉત્પાદનમાં અસર કર્યા વગર ખેતી ખર્ચમાં નોંધપાત્ર ઘટાડો શક્ય છે.
🧱 જમીન
- જમીનની તૈયારીમાં થતા બિનજરૂરી વધારાના ખર્ચ ટાળો.
- સંયુક્ત વાવણીયા/મલ્ટી-ટૂલથી એક સાથે એકથી વધુ કામ કરી મજૂરી અને સમય બચાવો.
- ઢાળવાળી જમીનમાં ટેરેસિંગથી ટ્રેક્ટર ખર્ચમાં મોટી બચત; ટપક/ફુવારા પદ્ધતિ અપનાવો.
- વારંવારની બિનજરૂરી આંતખેડથી ખર્ચ વધે છે — આયોજનબદ્ધ રીતે કરો.
🌱 બિયારણ
- શુદ્ધ, પ્રમાણિત, ખાતરીવાળું બીજ અને યોગ્ય બીજદર રાખો.
- સીડ-કમ-ફર્ટિલાઇઝર ડ્રિલથી વાવણી કરો; બીજને ફૂગ/જીવાણુનાશકથી માવજત આપો.
- નાનું બીજ હળવી ઊંડાઈએ, મોટું બીજ થોડું ઊંડું — ઉગાવ સારો મળે છે.
- વિશ્વાસપાત્ર સંસ્થાથી બિલ સાથે ખરીદી કરો — છેતરપિંડી/ખોટો ખર્ચ ટાળો.
🌾 પાકની જાત
- સુધારેલી/સંકર અને રોગપ્રતિકારક જાતો પસંદ કરો.
- સૂકા વિસ્તારમાં પાણી-પતિકારક જાતો અપનાવી પાણીની જરૂરિયાતો ઘટાવો.
🗓️ વાવણી સમય
- સમયસર વાવણી અગત્યની. વહેલી/મોડી પરિસ્થિતિમાં અનુરૂપ જાતો લો.
- દા.ત. ઘઉં માટે સમયસર: GW-496, GW-503, GW-273, કલ્યાણસોના; મોડી: સોનાલિકા, GW-405, GW-173, GW-120.
📐 વાવણી પદ્ધતિ
- છોડની સંખ્યા જાળવવા પારવણી/ખાલા પુરવા કરો.
- ક્ષારવાળી જમીનમાં નીક-પાળા પદ્ધતિ; ચાસમાં વાવવાથી બીજ બચત અને નીંદણ નિયંત્રણ.
🧪 ખાતર વ્યવસ્થાપન
- સોઇલ હેલ્થ કાર્ડ મુજબ માત્રા નક્કી કરો.
- યોજનાઃ 65% રસાયણિક + 25% સેન્દ્રિય + 10% જૈવિક.
- ફોસ્ફરસ/પોટાશ વાવણી વખતે જ; યુરિયા ભેજ હોય ત્યારે ટોપડ્રેસ કરો.
- માઇક્રોન્યૂટ્રિઅન્ટ્સ જરૂર મુજબ જ — અનાવશ્યક સંયુક્ત ગ્રેડ ટાળો.
- જૈવિક ખાતરો (રાઈઝોબિયમ, એઝેટોબેક્ટર, PSB)થી 20–25% રસાયણિક બચત.
💧 પિયત
- ટપક/ફુવારા પદ્ધતિથી પાણી અને વીજ બચત.
- કાચા નીક બદલે પાઇપલાઇન; ભેજ સંગ્રહ વધારવા સેન્દ્રિય આવરણ (મલ્ચ).
- પાકની કટોકટી અવસ્થાએ જ પાણી — વધારાનો પિયત ટાળો.
- કપાસ 20 દિવસના જીંડવા સમયે પિયત ન આપો; ઘઉં પાકતી વેળાએ પિયતથી પોટીયાપણું વધે છે.
🌿 નીંદણ નિયંત્રણ
- પાક ફેરબદલી અપનાવો; બાયો-હર્બિસાઇડ્સ જ્યાં શક્ય હોય ત્યાં.
- દવા પંપથી છાંટો — પિયતના પાણી સાથે નહીં; બહુવર્ષાયુ માટે ગ્લાયફોસેટ જેવી દવાઓ તકનિકી મુજબ.
🦟 રોગ–જીવાત નિયંત્રણ
- ઓળખ પછી જ યોગ્ય દવા/માત્રા; અનાવશ્યક મિશ્રણો ટાળો.
- IPM: ફેરોમોન ટ્રેપ, પ્રકાશ પિંજર, પરજીવી/પરભક્ષી જીવોનું સંરક્ષણ.
- સ્પ્રે દરમિયાન સ્ટિકર/સાબુ દ્રાવણથી અસરકારકતા વધે.
- પાવર/ટ્રેક્ટર સ્પ્રેયરથી મજૂરી ખર્ચમાં બચત.
🧺 કાપણી & સંગ્રહ
- યોગ્ય પરિપક્વ સ્થિતીએ કાપણી; વહેલી/મોડી બંનેમાં ગુણવત્તા નુકસાન.
- હર્વેસ્ટર/રીપર/થ્રેસરથી મજૂરી બચત; 8–10% ભેજ સુધી સૂકવીને સંગ્રહ.
- ગ્રેડિંગ કરીને સંગ્રહ કરો — બજાર ભાવ સારો મળે.
🛒 વેચાણ & પ્રમાણન
- ખેત ઉત્પાદન બજાર સમિતિ/સહકારીમાં વેચાણનો આગ્રહ.
- ઓર્ગેનિક ઉત્પાદન માટે પ્રમાણિત એજન્સીથી સર્ટિફિકેશન.
- કોન્ટ્રેક્ટ ફાર્મિંગમાં ત્રિપક્ષીય કરારો વિચારી શકાય.
📈 મૂલ્ય વૃદ્ધિ
- સ્થાનિક માંગ અનુસાર કુટીર ઉદ્યોગ: ચણા, મામરા, પૌવા, પાપડ, ખારી સીંગ, મસાલા, અથાણાં, પ્રોસેસ્ડ ફળ-શાક.
- ટેકનિકલ માર્ગદર્શન/લોન માટે જિલ્લા ઉદ્યોગ કેન્દ્ર/બેંકનો સંપર્ક.
🏦 ધિરાણ
- સહકારી/ગ્રામીણ/રાષ્ટ્રીયકૃત બેંકથી જ ધિરાણ લો; શાહકારો પાસેથી ઉંચા વ્યાજે ન લો.
- કિસાન ક્રેડિટ કાર્ડ અપનાવો.
🔗 ઉપયોગી લિંક
વધુ માર્ગદર્શિકા અને નવી યોજનાઓ માટે મુલાકાત લો: www.KrushiPragati.in
➡️ KrushiPragati.in ખોલો