ગૌશાળાનું મહત્વ અને પશુ રહેઠાણ
✅ સ્વચ્છ અને નિરામય દૂધ ઉત્પાદન માટે
✅ પશુ સ્વાસ્થ્ય રક્ષણ માટે
✅ ઉર્જા, પોષણ અને મજૂરી ખર્ચ બચાવવા માટે
👉 ગૌશાળામાં યોગ્ય વાડા અને શેડ બનાવવું ખુબજ જરૂરી છે.
🏠 પશુ રહેઠાણના ફાયદા
- પશુઓને વિષમ આબોહવાથી રક્ષણ
- સારવાર અને સંવર્ધન સરળ બને
- જંગલી પ્રાણીઓથી રક્ષણ
- આરામદાયકતા → દૂધ ઉત્પાદન વધે
🐮 કેટલ શેડ (દૂધાળ ગાય/ભેંસ માટે)
- બે લાઈનમાં સામસામે માથું રાખીને બનાવવો.
- સ્થાન: ગાય દીઠ 5-6 ફૂટ ઊભા રહેવાની જગ્યા.
- ગમાણ: મોટા જાનવરો માટે 1.5 ફૂટ ઊંચી, 1 ફૂટ ઊંડી.
- માર્ગ: વચ્ચે 8-10 ફૂટ પહોળો રસ્તો ટ્રેક્ટર/ગાડું પસાર થાય એવો.
- ભોંયતળ: સિમેન્ટ-કોન્ક્રીટ, અછિદ્રાળુ અને ખરબચડું.
- છાપરૂ: એસ્બેસ્ટોસ/કોન્ક્રીટ/નળીયું, ઊંચાઈ 8-10 ફૂટ.
🐄 કાફ શેડ (વાછરડા માટે)
- દરેક વાછરડાં માટે વ્યક્તિગત પેન → રોગ ફેલાય નહીં.
- જગ્યા: 3’ × 4’
- ગટર: 6’’ પહોળી, 3’’ ઊંડી
- ખુલ્લી જગ્યા: 30-40 ફૂટ કસરત માટે
🐂 સાંઢ માટે વાડો
- પેન: 3m × 3m
- કસરત જગ્યા: 3m × 10m
- સલામતી + આબોહવા રક્ષણ + અવરજવર સરળતા
🐃 બળદ માટે વાડો
- 6-8 બળદો માટે 3m × 12m શેડ પૂરતો.
- કસરતની ખાસ જરૂર નથી.
🤱 વિયાણ (Calving Box)
- 10’ × 10’ × 10’ પેન, પ્રકાશ + પાણી + ખોરાક સગવડ સાથે.
- મજૂરોની નજીક બનાવવો.
🏢 અન્ય સગવડો
- દવાખાનું (દવા સંગ્રહ + રસી માટે ફ્રિજ)
- ઘાસચારા અને દાણનું ગોદામ (6 મહિના પૂરતું સંગ્રહ)
- સાઈલો (લીલો ચારો સાચવવા)
- ગેરેજ + મજૂરોના ક્વાર્ટર
- દોહવાનો શેડ (Milking Barn) – એકસાથે 14-20 ગાય દોહી શકાય તેવી ક્ષમતા.
🌡️ પશુ રહેઠાણમાં છાપરાનું મહત્વ
- છત = ગરમી નિયંત્રણ
- ગેલ્વેનાઈઝડ / એસ્બેસ્ટોસ પતરાં પર સફેદ રંગ કરવાથી તાપમાન ઘટે.
- છાપરા ઉપર ઘાસ/બાજરીનો પૂળો → 4-5°C ઓછું તાપમાન.
|
પશુનો પ્રકાર |
છાપરા નીચે (m²) |
ખુલ્લી જગ્યા (m²) |
સંખ્યા (વાડા દીઠ) |
|
ગાય |
3.5 |
7.0 |
50 |
|
ભેંસ |
4.0 |
8.0 |
50 |
|
સાંઢ/પાડો |
12.0 |
120.0 |
1 |
|
વિયાણ ઘર |
12-14 |
12.0 |
1 |
|
નાનાં વાછરડાં |
1.0 |
2.0 |
30 |
|
મોટા વાછરડાં/પાડીયા |
2.0 |
4.0 |
30 |
🌿 સંદેશ
👉 “યોગ્ય ગૌશાળા = સ્વસ્થ પશુ + વધુ દૂધ + ઓછો ખર્ચ”
